Met een weinig verhullend document, het Herstelplan, in de tas zijn de negen fracties die de gemeenteraad vormen de besprekingen over het nieuwe college in gegaan. Het is aan het CDA, als grootste partij, om uit te zoeken of met voldoende partners overeenstemming kan worden bereikt over een plan van aanpak voor de komende jaren. Lukt dat, dan kan een college worden gevormd.
Dat gebeurt dan met de zekerheid dat:
- Een enorme schuldenlast noopt tot grote bezuinigingen op de uitgaven, dus op de gemeentelijke taken
- Binnen het gemeentelijk apparaat grote organisatorische veranderingen doorgevoerd dienen te worden.
- Bestaande samenwerkingsovereenkomsten met andere gemeenten drastisch moeten worden herzien.
- De lasten voor de burgers van Bodegraven-Reeuwijk stijgen, met afhankelijk van de keuzes zelfs tot 16 procent voor de OZB in de komende vier jaar
Desastreus
Het 38 pagina’s tellende Herstelplan, uitgebracht op de dag na de verkiezingen, is een treurstuk van ongekende proporties. De financiële positie van onze gemeente, die bij het begin van de fusie al 129 miljoen euro bedroeg en inmiddels is opgelopen tot meer dan 170 miljoen euro bedraagt, krijgt predicaten als ‘desastreus’ en “zorgwekkend”. Als het beleid niet drastisch wordt gewijzigd loopt die schuld op tot boven de 230 miljoen in 2040. En daarmee staan alle signalen op rood, dat is onaanvaardbaar.
Tussen de regels door staat veel kritiek op gemaakte keuzes, of juist op het gebrek daaraan. Zo wordt geconstateerd dat “de afgelopen jaren wij waar dit enigszins mogelijk was alles in het werk hebben gesteld medewerking te verlenen aan nieuwe initiatieven.” Maar, stelt de notitie, er ontbrak een “helder afwegingskader. Op grond hiervan was het lastig initiatieven langs de meetlat te leggen om te bepalen in hoeverre werd bijgedragen aan gemeentelijke doelstellingen.”
Het onverbloemde advies aan de nieuwe gemeenteraad luidt dan ook: “Durf nee te zeggen tegen nieuwe initiatieven.” Vrij vertaald: minder meebewegen met de waan van de dag, maar veel meer vasthouden aan de uitgezette beleidslijn.
Interne organisatie
De interne organisatie moet worden aangepakt, er moet intern “meer structuur en kadering komen.” Met andere woorden: ambtenaren moeten strakker worden aangestuurd, opdat minder tijd -en dus geld- verloren gaat aan sowieso onhaalbare projecten. Aangehaald wordt een BDO-rapport dat de financiële positie van onze gemeente beoordeelt met een 4, waarmee Bodegraven-Reeuwijk op een treurige laatste plaats komt op de ranglijst van qua omvang vergelijkbare gemeenten.
Ook een groeiend probleem: gelet op de sociale structuur zou per inwoner bijna 100 euro méér uit het fonds ontvangen moeten worden, in totaal ruim 3 miljoen euro. Zolang de protesten geen gehoor vinden moet de gemeente dat zelf (blijven) ophoesten.
Burgers moeten de portemonnee trekken
Een ding staat al vast: als ervoor wordt gekozen Bodegraven-Reeuwijk in 2040 weer financieel gezond is moeten de burgers de portemonnee trekken. Er moet evenwicht komen tussen inkomsten en uitgaven, wat onvermijdelijk leidt tot bezuinigingen op bijvoorbeeld uitgaven in de openbare ruimte. Maar ook luidt het adviesbeleidsdoelstellingen en toekomstige investeringen ‘in samenhang met elkaar” te prioriteren. In gewoon Nederlands: baseer je keuzes op een plan.
Het Herstelplan constateert ook dat niet alle gemeentelijke samenwerkingen duidelijk en nuttig zijn. Ze moeten opnieuw ‘kritisch’ worden bekeken op de strategische en financiële belangen van onze gemeente en vervolgens worden vastgelegd in een strategie. Dit kan leiden tot nieuwe afspraken en wisseling van partners.
Drie scenario’s
Voor de toekomst zijn drie scenario’s geschetst met hun consequenties.
- Het lage: de schuldquote loopt tot 2040 niet verder op, maar blijft gelijk. Dan moeten de investeringen omlaag met 3 miljoen euro, de uitgaven binnen de exploitatie met 0,5 miljoen euro terug en de ozb en andere belastingen met 2 procent boven de inflatie omhoog. Dan blijft de schuldenlast problematisch
- De middenweg: de schuldquote zakt een beetje en heet dan njet langer risicovol. Dan moet het investeringsniveau met 4 miljoen euro omlaag, de uitgaven in de exploitatie structureel met 1 miljoen euro en de OZB en andere belastingen en inkomsten omhoog met10mrpocent voor inflatie
- Ambitieus: het huishoudboekje is in 2040 weer structureel gezond, met een netto schuldquote van minder dan 90 procent. Dan mkeot hjet investeringsniveau structureel naar beneden met 5 miljoen euro, de uitgaven binnen de exploitatie met 1,5 miljoen euro terug en de OZB en andere belastingen fors omhoog. De OZB moet in dit scenario met 16 procent boven inflatie in de komende raadsperiode stijgen.
In het Herstelplan ligt ook vast op welke momenten de komende jaren beslissingen genomen moeten worden om uitgezette beleidslijnen te toetsen en vast te houden. De vrije keuzes van de gemeenteraad liggen als gevolg van het belabberde gemeentelijke huishoudboekje dus voor langere tijd behoorlijk aan banden, er zal met strakke teugels bestuurd moeten worden.
Analyse door Henri Stolwijk
